Profileren: hate it or love it!

Op de Vrijmibo staat plotseling een lid van de RvB voor je neus. Terwijl hij je een schouderklopje geeft, zegt hij met een onpeilbare gezichtsuitdrukking: ‘’Je zit in de lift, maar wanneer gaat ie omhoog? Je moet je hier wel een beetje profileren, jongen’’. Weg is hij, jou in verwarring achterlatend, want je weet echt niet waar hij het over heeft en je direct leidinggevende heeft het hier nog nooit met jou over gehad.

Als ik een onderwerp zou moeten noemen waaraan juristen in de ogen van hun werkgevers zouden moeten werken in coaching, dan is het wel zichtbaarheid, of te wel: ‘profileren’. Dit onderwerp wordt het vaakst genoemd door leidinggevenden. En dat dit geen geliefd onderwerp is, blijkt ook wel uit de reacties van de jongere garde: ‘Profileren past niet bij me’. ‘Ik wil me niet anders voor doen dan ik ben’. ‘Ik ben niet zo’n type dat met mijn successen te koop loopt’ enz. Ligt het allemaal zo zwart-wit? Nee, profileren heeft niets te maken met je gedragen als een pusherige verkoper en het is ook niet nodig om jezelf te forceren. Er zijn voldoende mogelijkheden om jouw zichtbaarheid op een natuurlijke manier te vergroten.

Profileren moet echt

Jezelf profileren betekent letterlijk ‘jezelf kenschetsen’ of ‘karakteriseren’. Door jouw unieke combinatie van talenten, kennis, ervaring en kwaliteiten inzichtelijk en zichtbaar te maken, ontwikkel je jezelf als onderscheidend merk en persoonlijkheid. In feite is profileren niets meer dan succesvol communiceren wie je bent, wat je goed doet en wat je goed kunt. Je presenteert de beste versie van jezelf. Veel professionals denken dat profileren gepaard gaat met overdrijven en dingen over jezelf zeggen en schrijven, die niet per se overeenkomen met de werkelijkheid. Dit is geenszins het geval. Het gaat er juist om dat je dicht bij jezelf blijft en die dingen communiceert waarvan jij oprecht vindt dat je er goed in bent of goed doet.

Profileren is een belangrijke vaardigheid voor een moderne jurist, omdat je geen gezag en invloed kan uitoefenen in je werkomgeving als je niet zichtbaar bent en aan je gezag en invloed ontleen je nu juist je toegevoegde waarde als jurist. En om door te kunnen groeien in je carrière is het ook nodig dat je je ambities uitspreekt en je successen laat zien. Professionals die zichzelf goed weten te profileren, behalen sneller hun doelen en zijn hiermee ook succesvoller.

Maar ook in je privéleven wordt het steeds belangrijker om zichtbaar te zijn. We leven in een tijd waarin vooral individuen aandacht krijgen. We volgen beroemdheden, twitteren onze persoonlijke mening de lucht in en posten rare filmpjes, waarin we een emmer water over ons hoofd gooien. Wie op een onderscheidende manier zichtbaar is op social media, krijgt er aandacht voor terug en kan zo uitgroeien tot een beroemdheid met miljoenen volgers. Dat dit is doorgeslagen en mensen zich steeds extremer gaan uiten en gedragen om in de picture te komen, is natuurlijk geen goede zaak en ook geen goed voorbeeld om over te nemen in werkcontext, maar het is wel een gegeven dat profileren je verder kan helpen in je leven en werk.

De waarheid is al mooi genoeg

Wat moet je vooral niet doen? Jezelf continu promoten. Niemand wil samenwerken met iemand die alleen maar met zichzelf bezig is. Laat zien waar jij goed in bent en waarvoor anderen een beroep op je kunnen doen, maar maak daar niet je dagtaak van. Kies voor de gulden middenweg. Je hoeft niet elke lunch te vermelden dat je Grotius cum laude hebt afgerond of voortdurend in elk gezelschap te pochen over al die geweldige overnames die je doet met louter multinationals. Je moet jezelf durven laten zien, duidelijk maken waar je voor staat, maar je moet ook niet overdrijven. De waarheid is al mooi genoeg.

Waarom hebben zoveel juristen moeite met profileren?

Er zijn verschillende redenen te noemen waarom juristen (en ook andere professionals) profileren lastig vinden. Een categorie weet niet dat het belangrijk is en doet het daarom niet. Vooral jonge professionals, die net beginnen in een organisatie, zijn gewoon onwetend over het belang van profileren als vaardigheid. Een andere categorie heeft ronduit een hekel aan profileren, omdat ze er hardnekkige overtuigingen over hebben en het niet bij hun persoonlijkheid vinden passen. De Nederlandse volksaard van: ‘Doe maar gewoon, dan doe je al gek genoeg’, speelt hierbij vaak een rol. Een andere categorie is zo weinig doelgericht in de carrière, dat ze er moeite mee hebben om zich te profileren. Dat zit eenvoudigweg niet in hun systeem, omdat ze vooral gericht zijn op het helpen van anderen of op de inhoud van hun werk, een grote valkuil van kenniswerkers en dienstverleners. De grootste categorie bestaat echter uit professionals met een gebrek aan zelfvertrouwen in combinatie met negatieve gedachten over zichzelf of het eigen functioneren. Het is natuurlijk logisch dat je het moeilijk vindt je positieve kanten of successen te laten zien als je een negatief zelfbeeld hebt. Als je onzeker bent durf je ook minder, dus erg initiatiefrijk zal je dan ook niet zijn.

Professionals met een introvert karakter hebben over het algemeen ook meer moeite met profileren. Ze hebben het idee dat je voortdurend over jezelf moet praten en moet benadrukken hoe goed en slim je bent. Voor veel introverten voelt dit erg ongemakkelijk.      

Een ander aspect is de manier waarop organisaties omgaan met de vaardigheid profileren. De meeste organisaties nemen aan dat professionals begrijpen dat ze zich moeten profileren en hoe, maar communiceren dit niet duidelijk met als gevolg dat veel professionals niet weten wat er nu precies van ze verwacht wordt. In de geschetste casus bijvoorbeeld blijft het lid van de RvB vaag en is niet duidelijk of hij nu een grap maakt of serieus vindt dat de betrokken jurist zich moet laten zien en welk gedrag van hem wordt verwacht. Organisaties moeten concreet maken welk gedrag ze van juristen willen zien. Bij de ene organisatie wil men dat je je gezicht laat zien op borrels, bij de andere organisatie moet je juist bij de personen die het voor het zeggen hebben meer laten zien welke resultaten je boekt.

Profileren kun je leren!

Profileren is in zekere mate aan te leren door ermee te oefenen en het dus gewoon te DOEN. Moeilijk is het namelijk niet. In de meeste gevallen heb je al snel resultaat en zelfs als je onzeker bent, ga je je zekerder voelen door jezelf uit te dagen het gewoon te doen. Gun jezelf de tijd om dit te leren. Begin klein en ga steeds een stap verder.

Wat doet iemand concreet die zich profileert in een juridische werkomgeving?

• Presenteert zich positief, enthousiast en heeft een zelfverzekerde uitstraling.
• Maakt duidelijk waar zijn kennis en kunde uit bestaat en communiceert zijn successen en positieve resultaten regelmatig.
• Maakt duidelijk hoe hij zich onderscheidt van anderen.
• Toont initiatief.
• Legt en onderhoudt veel contacten (relatienetwerken).

De kunst is om een manier van profileren te zoeken die bij jou als persoon past. De ene professional heeft meer met de inhoud en zal zich gemakkelijker verbinden met mensen op basis van de inhoud, b.v. door een cursus te geven of een artikel te schrijven; een andere professional gaat liever naar een netwerkbijeenkomst en vertelt aan een potentiële cliënt hoe hij een bepaalde zaak succesvol heeft aangepakt. 

Waar te beginnen?

Zorg dat je weet wat er concreet van je verwacht wordt. Neem geen genoegen met algemene opmerkingen, maar vraag jouw leidinggevende welk gedrag er precies van jou verwacht wordt in de organisatie en in welke context. Laat hem meedenken over hoe je dat concreet aan zou kunnen pakken. Dat is precies wat de persoon in de geschetste casus zou moeten doen. Het kan natuurlijk zijn dat de leidinggevende in kwestie de opmerking niet kan plaatsen, maar dan weet je in ieder geval dat het betrokken lid van de RvB je waarschijnlijk een goedbedoelde hint heeft willen geven, in de trant van: ‘Laat mij eens wat meer zien wat je kan en dan komt het wel goed met jou’. Jouw leidinggevende zal er niets op tegen hebben dat jij je wat meer profileert bij de RvB, want doorgaans wordt hij daar zelf ook beter van, tenzij jij hem bedreigt in zijn positie natuurlijk.

Waar ben je goed in? Als je het moeilijk vindt te bepalen waar je goed in bent, bedenk dan eens voor welke opdrachten of zaken je vaak door anderen wordt ingeschakeld. Waarvoor doen anderen bij uitstek een beroep op jou? Wat kun jij beter dan de meeste anderen? Waar heb je veel kennis en verstand van? Stel dat je stopt met deze baan: waarvoor gaan jouw klanten/opdrachtgevers jou dan het meeste missen? Je kunt daar zelf over nadenken, maar het ook aan anderen vragen.

Waar krijg je energie van? Wanneer je je richt op wat je leuk vindt om te doen, is het een stuk minder moeilijk om jezelf te profileren.

De juiste houding is het halve werk. Een positieve en enthousiaste houding heeft invloed op je reputatie. Constateer je een probleem? Kom dan met een paar opties voor een oplossing wanneer je dit probleem bespreekbaar maakt. Wees gedreven om te leren en nieuwe verantwoordelijkheden op te pakken. B.v. een zaak aannemen, die net buiten je comfortzone ligt.

Beantwoord de navolgende vragen over profileren. Door er bewust mee bezig te zijn, krijg je meer inzicht in je huidige situatie en zie je ook de mogelijkheden tot verbetering sneller.

• Geef een beschrijving van een recent werkoverleg. Hoe vaak ben je aan het woord geweest? Hoe aanwezig was je? Hoeveel voorstellen heb je gedaan of ideeën geopperd? Welke conclusies trek je uit deze antwoorden?
• Welke gedachten (positief en negatief) heb je over profileren in jouw werkomgeving?
• Wat houdt je op dit moment tegen om je te profileren?
• Wat heb je nodig, wat kan je helpen om je beter te profileren?
• Zijn er situaties, privé of zakelijk, waarin je het al wel lukt om je goed te profileren en hoe komt dat? Hoe zou je dit kunnen gebruiken in werksituaties waarin je het nog moeilijk vindt om je te profileren?
• Waarin ben jij goed of succesvol? Noem minstens 4 kwaliteiten, persoonseigenschappen, vaardigheden, competenties, expertise of activiteiten waarin je heel goed bent. Hoe zou jij dit op een positieve manier in de buitenwereld kunnen communiceren?
• Waarin onderscheidt jij je duidelijk van andere professionals?
• Als jij een merk zou zijn, hoe zou jij je unieke waarde dan kunnen samenvatten in enkele kernwoorden?

Wie niet wordt gezien, wordt over het hoofd gezien. En onbekend maakt onbemind. Het zijn van die clichés die gewoon waar zijn. In de komende bijdragen over dit onderwerp nemen we een aantal tips en tricks door om ervoor te zorgen dat jij krijgt wat je verdient: de juiste aandacht en waardering voor wie je bent en wat je doet!