Doe toch niet zo rood!

Stel, je wordt als legal counsel in een nieuw team geplaatst en je valt meteen met je neus in de boter: een heidag om elkaar beter te leren kennen. Er wordt een trainer ingehuurd, die het team eens lekker onder handen gaat nemen met een kleurentest, DISC bijvoorbeeld of iets vergelijkbaars, waarbij je op basis van een persoonlijkheidstest wordt ingedeeld in gedragstypes gekoppeld aan een kleur. Dat zou dan inzicht moeten geven in hoe je samenwerkt en communiceert in het team. Maar jij blijkt qua kleur nogal af te wijken van jouw collega’s…….

En over dit soort persoonlijkheidstesten wil ik het even hebben.

Natuurlijk kun je iets leren van zo’n test. Het stimuleert je om bewust na te denken over jezelf en je eigen gedrag en dat is een shortcut naar zelfinzicht. Toch luidt mijn advies: zorg dat die kleurentest geen grip krijgt op je organisatie. Ban die kleuren uit je team!

Waarom dit advies?

Het probleem is dat dit soort testen bepaald niet onschuldig zijn en gelukkig is daar steeds meer aandacht voor. Hoewel de bedenkers van dit soort testen consequent wijzen op het verkeerd interpreteren daarvan door de gebruikers zelf, ligt het gevaar toch onmiskenbaar op de loer: je gaat in hokjes denken en stempels opplakken: ‘Doe toch niet zo rood!’

En dat kan grote gevolgen hebben in de praktijk….

Door stereotypering ga je je onbewust gedragen naar je kleurentype en je omgeving gaat je ook zo behandelen. Daardoor krijg je niet de kans om te laten zien wie je werkelijk bent en als gevolg daarvan ontstaat er juist onbegrip en miscommunicatie in een team. Daarnaast werkt stereotypering uitsluiting in de hand. Een teamleider kan zomaar aannemen dat jij met een bepaalde kleur niet past in een team of dat je als sollicitant om die reden niet geschikt bent voor de baan. Nog erger: je gaat jezelf niet oké voelen met het hokje waarin je bent gezet en gaat er daardoor aan twijfelen of je wel op de juiste plek zit. Dat is de legal counsel in het voorbeeld overkomen: ze heeft zelf haar contract om die reden niet verlengd.  

Dat dit soort persoonlijkheidstesten überhaupt zo populair zijn wekt verbazing….

omdat er openlijk veel kritiek op wordt geuit: vooral het ontbreken van een solide wetenschappelijke basis wordt vaak genoemd. Je kunt je persoonlijkheid niet versimpelen tot een paar kleuren. We zijn nu eenmaal niet makkelijk in hokjes te plaatsen; ons gedrag is veelzijdiger dan we denken en sterk afhankelijk van de context waarbinnen we opereren. Zo ben je misschien in het algemeen daadkrachtig in communicatie, maar ben je dat weer niet in een bepaald soort gesprekken of in aanwezigheid van een bepaald soort mensen. De status van dit soort testen blijft dan ook twijfelachtig en ontstijgt volgens sommige critici dan ook niet het niveau van een horoscoop.

Waarom worden aan dit soort slecht gefundeerde persoonlijkheidstesten dan toch duizenden euro’s uitgegeven?

 Je kunt net zo goed vragen….

Waarom hebben tientallen teams binnen en buiten de overheid voor duur geld op kolen gelopen, Tjakka geroepen en in ijsbaden gelegen? Misschien is de verklaring daarvoor wel veel simpeler dan je denkt.

In het algemeen kun je zeggen dat organisaties nu eenmaal graag geld uitgeven aan trainingen, ook al is onduidelijk of het wat oplevert. Je wil voor je personeel aantrekkelijk zijn als werkgever. Of misschien speelt er van alles en zijn dit soort trainingen een constructieve vorm van afleiding.

Wat je wel moet doen: echt in gesprek gaan!

Ga - desgewenst onder begeleiding - écht in gesprek met je team over elkaars gedrag, drijfveren, aannames, overtuigingen, communicatievoorkeuren en reactiepatronen en verschuil je niet achter een kleurentest. Daar ligt uiteindelijk de grootste uitdaging: écht de interactie met elkaar aangaan met vragen als: Hoe ervaren wij de onderlinge samenwerking? Hoe zitten wij met elkaar in de wedstrijd? Waarom communiceren wij zo? Wat wordt hier niet gezegd? Hoe gaan wij om met elkaars gevoeligheden? Hoe reageren wij op elkaar? Wat vinden we nu echt van elkaar? Hoe gaan we om met conflicten? Wat is het effect van ons gedrag op de andere teams? Hoe kijken we naar het management? Durven we dit ook te delen met elkaar?

Echt goed communiceren en samenwerken is niet makkelijk en misschien zelfs scary. Maar zo’n kleurentest gaat dat niet voor je oplossen. Je werkt niet samen met een kleur, maar met een persoon en in hokjes denken doen we al te veel! De werkelijke dynamiek in een team is complex en vergt vooral oprechte interesse en nieuwsgierigheid in elkaar.

Runa Honig